İLETİŞİM, TELEFON
VE DEDEKTİFLİK
Günümüzde iletişim araçlarından yaygın kullanılan, sadece telefon olarak kullanmaktan çıkıp internet bağlantısı ile birçok hizmetlerin sunumunu telefonlar yapmaktadır. Yine birçok adli olayda telefonların kullanıldığı, bu hatların sahte kimliklerle alındığı durumlarla karşı karşıya kalmaktayız.
Telefonlar hukuki süreçlerle veya profesyonel takiplerinin dışında bir çok amatör takip teknikleri ile yer, zaman, kişi ilişkileri hakkında bilgilerin elde edilmesi mümkün olabilmektedir.
Telefon kullanımının yağın olması, her durumda telefon numaralarının iş yeri, arkadaş vb. arşivlerinde bulunmasından dolayı bunlara yasal veya yasal olmayan yollarla ulaşmak mümkün olmaktadır.
Özellikle ticari vb. alanlarda firmalar vatandaşların telefonlarını elde ederek mesaj veya sesli olarak ulaşmaktadır. Çünkü telefon numaralarımız her yere yazılmaktadır. Bu telefonların para karşılığı satılması söz konusu olmaktadır. Örneğin adınıza kayıtlı olan numaralar bazı internet servis sağlayıcıları tarafından açıkça verilmektedir.
Yine telefonlarınız kendi başına bir dedektiftir. Çünkü fotoğraf çekme, görüşme yapılan tüm konuşmaları otomatik olarak kayıt etmesi ile bir bilgi ve veri kaynağıdır.
Kaybolan ya da çalınan cep telefonlarının adli makamlara müracaatı sonrasında tespiti mümkün olabilmektedir. İMEİ numarasının takibi ile sonradan o telefona kendi sim kartını takan herkes tespit edilmektedir.
Tüm dünyanın en yaygın kriminal olaylarından biri haline gelen cep telefonu hırsızlığı, teknoloji yardımıyla en kolay önlenebilecek suçlardan biri aynı zamanda. Cep telefonlarına SIM kartlarının takılmasıyla, kart otomatik olarak telefonun uluslararası mobil kimlik numarası olan 14 rakamlı IMEI’sini GSM operatöründeki merkezi sisteme bildiriyor. Bu sayede operatör hangi numarayla, hangi cihazın konuştuğunu bilebiliyor. Birçok polisiye olay bu sayede çözülüyor. Savcılığın özel izni ile takiplerde kullanılabilen bu yöntem, Dünya GSM Birliği’nin son kongresinde alınan kararlarla tüm operatörleri harekete geçirdi.
Uluslararası Mobil Cihaz Kodu anlamına gelen IMEI, cep telefonu cihazlarının müstakil seri numaralarını ifade ediyor. Cihaz alındığında ambalajı üstünde ya da arka kapağında yer alan seri numarası *#06# tuşlarına sırayla basılmak suretiyle öğrenilebiliyor. Telekomünikasyon Kurumu’nun www.tk.gov.tr/tds internet adresinde, klonlanmış, kopyalanmış cep telefonu seri numaraları bulunuyor.
Çalıntıyı Alan da Satan da Cezalandırılacak
IMEI numarası, telefona fabrikada yükleniyor. Orijinal telefonlarda, telefona ait belge üzerindeki IMEI numarasıyla telefon üzerindeki numaranın aynı olması gerekiyor. IMEI numarası, telefonun *#06# tuşları kodlanınca ekrana geliyor. Bu numara, telefonun bulunduğu yeri belirlemek için kullanılıyor. İstihbarat servisleri ve GSM firmaları, bu numara üzerinden aboneyi takip ediyor. Herhangi bir hırsızlık olduğunda tüketici, ilgili GSM operatörüne IMEI numarasını verip telefonunu bloke ettirebiliyor; ancak hırsızlar bunun da çaresini buluyor. İnternette satışa sunulan programlar sayesinde IMEI numarası değiştirilen telefonlar bloke edilmekten kurtuluyor. Değiştirme işini daha çok elden düşme cep telefonu satan işletmeler yapıyor.
IMEI değiştiren programlar, daha çok diğer programlarla birlikte satılıyor. Konuyla ilgili bilgi veren bir cep telefonu tamircisi, IMEI değiştirmek için piyasada 3-5 dolara satılan data kablosuyla 300 dolar civarında olan box (kutu) ve korsan satılan programın yeterli olduğunu söyledi. Sim kilit açmak için yazılan programa eklenecek fonksiyonla IMEI numarası değiştirmenin de mümkün olduğunu anlatan aynı kişi, “Çok yönlü olan bu programlar hırsızların işine yarıyor. Caydırıcı cezalarla bunların önüne geçilebilir.” dedi.
Kimlik numarası
değiştirilen telefonun polis tarafından bulunması veya bloke edilmesi imkansız
hale geliyor. Renkli ekranlı cep telefonları dışındaki telefonların IMEI
numarasını değiştirmek 3-5 milyon liraya mal oluyor. Renkli ekranlı cep
telefonlarının IMEI numarası ise henüz değiştirilemiyor. Bilgisayarla IMEI
değiştirmek için 3-5 dolarlık bir kablo, 300 dolarlık bir kutu ve çeşitli
programlar kullanılıyor. Program, internet sitelerinden veya CD olarak temin
edilebiliyor.
2- Cep Telefonu İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Soru: Kayıt dışı cep telefonu ne demek?
Cevap: Ülkemize kaçak yollarla getirilmiş, gümrüğe beyan edilmemiş, ya da yurtdışından satın alınarak yolcu beraberinde getirilmiş cep telefonlarıdır.
Soru: IMEI nosu nedir?
Cevap: Cep telefonunun elektronik kimlik numarasıdır. Cep telefonunun * # 06 # tuşlarını tuşladığımızda ekranda IMEI (International Mobile Equipment Identity) numarası belirir.Dünyada her cep telefonunun kendine özel ayrı bir IMEI no su vardır. Yani 15 rakamdan oluşan bu numara başka bir cep telefonunda olamaz.
Soru: Bir cep telefonunun kayıt dışı olduğunu nasıl anlayacağım?
Cevap: Cep telefonunun ekranında beliren IMEI no sunu, Telekomünikasyon Kurumu’nun internetteki imei.tk.gov.tr adresine girerek sorgulama penceresine kaydederek sorgulamak suretiyle cep telefonunun kayıtlı mı kayıt dışı mı olduğunu öğrenmek mümkündür.
Eğer internet imkanı yoksa TÜDER’İ 0(212) 543 72 57 nolu telefondan arayarak IMEI numarasını söylemek suretiyle Cep telefonunuzun kayıt dışı olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Soru: Klonlanmış cep telefonu ne demektir?
Cevap: Cep telefonunun ana belleğinde yer alan IMEI nosu; kaçak getirilen veya suçla elde edilen telefonlarda izlenmeyi önlemek amacı ile bu suçu işleyenler tarafından, bu işi yapabilen teknik donanım kullanılmak suretiyle değiştirilmektedir. Bu şekilde yapılan işe klonlama demekteyiz. IMEI değiştirme işleminde genellikle hayali rakamlar kullanılmaktadır. Örneğin 15 rakamdan oluşan IMEI nosunun tüm rakamları 9 veya 1 yapılmaktadır. Yapılan tespitlerde şu anda yaklaşık 500 Bin adet tüm rakamları 9 olan IMEI nolu cep telefonu mevcuttur.
Adınıza sahte olarak çıkartılan hatlarla ilgili yapılacak işlemler;
e-türkiye.gov.tr veya Bilgi Teknolojileri Başkanlığı sistemi üzerinize kayıtlı GSM hatlarınızı sorgulamanıza imkan vermektedir. Bunun için TC Kimlik Numaranızı ve kendinize ait olan aktif bir GSM hattınızı kullanmanız gerekmektedir. Bu bilgileri girdikten sonra cep telefonunuza bir şifre gönderilecektir. Bu şifreyi istenen yere girerek sorgulamanızı tamamlamanız gerekmektedir. Bu siteden sadece kendinize ait GSM hatları sorgulayabilirsiniz.
Adınıza sahte olarak çıkartılan hatları GSM bayilerine müracaat ederek iptal ettirebilirsiniz. Ayrıca cumhuriyet savcılıklarına adınıza sahte hat çıkartıp kullananlar hakkında şikayet dilekçesi vermeniz faydanızadır.
Çevirmeli mekanik telefonları dinlemek daha zordu. Bunun için “tapping” denilen bir yöntem kullanılırdı. Bu yöntemde telefon hattına teknisyenler tarafından bir alıcı yerleştirilir ve tüm iletişim bu alıcı tarafından kayda aktarılırdı. Bugün teknoloji geliştiği ve tüm hatlar dijitale döndüğü için artık tapping yapmaya gerek kalmamıştır ve merkezden tek bir düğmeye basarak istenen telefon tüm dökümleriyle birlikte dinlenebilir.
Coğrafi koordinatlar: Cep telefonu kişinin sadece sesini değil coğrafi koordinatlarını belirlemektedir. Normal dinlemede bir kişinin bulunduğu yeri tahmini olarak görebilmenize rağmen eğer etraftaki baz istasyonlarından çaprazlama hesap yaparsanız tam bulunduğu koordinatı saptayabilmek mümkündür.
Eski cep telefonu modelleri radyo scanneri denen basit bir aletle dinlenebiliyordu. Bu cihazların piyasada temini veya ithal edilmesi mümkündür.
Yeni nesil cep telefonlarını dinlemek biraz daha zorlaştı çünkü bu cihazlar dijital olarak sıkıştırılmış dalgalar kullanıyorlar.
Bazı büyük şirketlerde cep telefonu dinlemek için gerekli pahalı teçhizatı edinerek dinleme yapabilirler. “IMSI catcher” denilen cihazı kurarsınız bu cihaz etrafındaki cep telefonlarına kendini normal bir baz istasyonu gibi göstererek onları kandırır. Bunun nedeni cep telefonları kendilerini baz istasyonlarına tanıtma zorunluluğu içindeyken baz istasyonlarının kendini cep telefonuna tanıtma gibi bir zorunluluğu yoktur. Sistemdeki bu açık üretici şirketler tarafından gerektiği zamanlarda bu telefonların dinlenebilmesi için özellikle bırakılmıştır. Bu açıklar tüm iletişim cihazları içinde geçerlidir aslında. Örneğin wireless ile internete bağlanmada böyledir. IMSI cihazı bir kere kendini baz istasyonu olarak tanıttıktan sonra özel bir sinyal göndererek cihazın iletişimi şifrelemek için kullandığı engeli kaldırmasını sağlar. Bundan sonra dinlenen cihazdan yapılan tüm aramalar ve konuşmalar önce IMSI cihazına sonra gitmesi gereken baz istasyonuna gider.
Bunun dışında telefon haberleşmesinde kullanılan şifreleme sistemleri de saldırıya oldukça açıktır. Mesela gönderilen özel bir kırıcı sinyal milisaniyeler içinde cep telefonunun kullandığı şifreleme sistemini çözerek hemen ardından telefonu dinlemeye açık hale getirebilir.
IMEI numaralandırma sistemi, telefonun kimliğidir. Telefonun içinde hat olmasa bile kendini uyduya bildirmeye devam eder. Bazı telefon markaları o telefonu kapatsanız bile uyduya sinyal göndermeye devam eder.
Bu telefonun sahibi olan şahsiyet belli yerlerde telefonunu kapatmayı akıl etse bile o telefon gene de sinyal gönderip yerini bildiriyordur. Bu işin en kestirme yolu telefonun pilini çıkartmakla telefonu tamamen susturursunuz. Tüm bunların dışında bir kez çalan ve sonra bilinmeyen numara olarak görünen aramalar vardır ki bazen bu tür aramalar tahmin etmediğiniz türden aramalar olmayabilir.
Savcılık ve mahkeme kararı ile kapatılan ya da Bilgi ve İhbar Merkezi’ne yapılan kayıp/çalıntı ihbarları doğrultusunda kapatılan cihazlara ilgili GSM işletmecisi tarafından ‘yasal uyarı, IMEI numaralı cihaz çalıntıdır, en yakın kolluk kuvvetine teslim ediniz’ içeriğinde mesaj gönderilmektedir. İhbarda bulunulduktan sonra cihaza ait IMEI numarası ‘http://www.mckstk.gov.tr/node/56’ adresinden sorgulandığında ‘çalıntı ihbarı yapılmış cihaz’ olarak görülmektedir. İhbar doğrulandıktan sonra yapılan sorgulamada söz konusu ifade ‘çalıntı cihaz’ ibaresine dönüşmektedir. İhbarı doğrulanmayan kişilere kısa mesaj (SMS) gönderilmesi sureti ile bilgi verilmektedir. Ayrıca, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun Bilgi ve İhbar Merkezi’nin aranması suretiyle de ihbar sonucu öğrenilebilmektedir.
Telefonu çalınan veya kaybolan abonelerin, günün 24 saati ‘444 9 777 – 0312 232 23 23’ numaralı Bilgi ve İhbar Merkezi’ni arayarak, verilen bilgilerin doğrulanması halinde cihazın haberleşme şebekesinden hizmet almasın engellenir.
