ARAÇ ALIM SATIMI VE
TRAFİK KAZALARI
Araçlar günümüzde ekonomik hayatın büyük bir bölümü kapsamaktadır. Araç alım satım, kiralama gibi konularda araştırmalar önemlidir. Şirketler ihtiyacı olan arabaları almadan önce bu arabaların çalıntı veya hasarlı olup olmadığını ya da istenilen şartlara uygunluğunu tespit etmek durumundadır. Bu iş için uzman kişilerden, özel dedektifliklerden yardım almaları mümkündür.
Araç araştırılırken ilk önce yapılacak şey trafik ve plaka kayıtlarına bakarak araçların çalıntı olup olmadığının tespitini yapmaktır. Araç ülke dışından gelmişse gümrük kayıtları da incelenerek çalıntı veya kayıt dışı olmadığı da belirlenebilir.
Araçların ikinci el olarak satın alınması da söz konusu olabilir. Bu araçların daha önce kaza yapıp yapmadığı, herhangi bir ölümlü veya yaralamalı kazaya karışıp karışmadığı araştırılarak tespit edilir. Aracın hasarlı olduğunu çok kolay tespit eden makineler şuan mevcuttur. Bunlar kullanılarak kısa sürede kesin bir bilgi elde etmek mümkün olmaktadır.
Bunun dışında araçların parçalarının orijinal olup olmadığı da araştırma kapsamındadır. Araçların parçaları uzman kişiler tarafından incelenerek fabrika çıkış parçalarının mı kullanıldığı yoksa değiştirilerek yedek parça mı takıldığı belirlenebilir. Bu yapılırken çok dikkatli olunmalıdır, çünkü bu değiştirme işlemini yapanlar çok profesyonelce işlerini yapmakta ve orijinal parça ile yedeğini ayırmak çok zor olmaktadır.
Araçların sigortaları da araştırılan bir diğer konudur. Sigortanın sahte olma ihtimali göz önünde bulundurularak bunun incelenmesi önemlidir. Bu araştırma yapılırken sigortanın yapıldığı kurumla irtibat kurulmalı kesin ve net bilgiler elde edilmelidir.
Araç araştırmaları yapılırken sayılan tüm hususlar göz önünde bulundurulmalı, ayrıntılar dikkatle incelenmeli, ekip olarak koordinasyon ve işbirliği içinde çalışılmalıdır.
Hayatta çok zaman araç kayıtları ve aracın en son nerde ve ne durumda olduğunun belirsiz olması sorunlara neden olur. Bu durumda aracın kayıtlı olduğu kişi hukuken ve ekonomik olarak sorumluluk altındadır. Vergi vb. borçları birikir, kaza gibi olaylara karışması sonucu adli yönden cezaları söz konu olabilir. Böyle durumlarda aracın hangi dönemde hangi kullanıcının elinde vb. olduğunun tespiti önemlidir.
2- İkinci El Otomobil Alırken Dikkat Edilecek Hususlar
Otomobilin motorundan şanzımanına, kaportadan döşemesine kadar dikkatle inceleyin. Mümkünse satın almaya bir otomobil tamircisi ile gidin. Otomobilin çalıntı olup olmadığını anlamak için motor ve şase numaralarını, ruhsattaki motor ve şase numaraları ile karşılaştırın. Motor ve şase numaraları üzerinde silinti ve kazıntı gibi tahrifat ya da şüphe uyandıracak bir unsur olup olmadığını inceleyin.
Otomobili mutlaka deneyin. Tanıdığınız bir tamirci veya kaportacıya götürüp kontrol ettirin. Kaza geçirip sonradan toplanmış olabilir. Araç hurdadan çekilip tamir ettirilmiş olabilir. Peki alacağınız otomobili ne kadar tanıyorsunuz? Özelliklerinin ne anlama geldiğini biliyor musunuz?
Bunlarla ilgili otomobil firmalarının tanıtım ineternet sitelerinde ve diğer internet ortamlarında işinize yarayacak bilgiler elde edeceksinizdir.
3- Kaza Sonrası Ne Yapmalısınız
Trafik Kazaların Soruşturmacı Birim: Trafik kazalarına; adli yönden gereği yapılmak üzere mahalli genel zabıtaca; kazanın oluş nedenlerini, iz ve delillerini belirleyerek trafik kazası tespit tutanağı düzenlemek üzere de trafik zabıtasınca el konulur. Trafik zabıtasının görevli olmadığı veya bulunmadığı karayollarında meydana gelen kazalarda trafik kazası tespit tutanağı mahalli genel zabıtaca düzenlenir ve bir örneği o yerin trafik zabıtasına gönderilir. Jandarma bölgesinde trafik kazalarına Jandarma trafik ekipleri el koymaktadır[1].
Maddi Hasarlı Trafik Kazasında Yapılması Gerekenler
Trafik için bir tehlikeye sebebiyet vermeyecek şekilde hemen durmak, trafik güvenliği için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazlar koyarak tedbir almak, olayı yetkili ve görevlilere bildirmek (155, 156), Trafik Ekibi gelinceye kadar onların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamakla ve aracınızı yerinden oynatmamakla yükümlüsünüz.
Anlaşma durumlarında; kazaya karışanlar olarak anlaşırsanız, durumu aranızda yazılı olarak tespit edip olay yerinden ayrılabilirsiniz. Bu şekildeki bir antlaşmayla olay yerinden ayrılmanız durumunda, kendi zararınızı karşılanacağınızı kabul etmiş sayılırsınız.
Bunun için, zorunlu araç sigortası, ruhsat bilgileri ve sürücü kimlik bilgilerinin yazıldığı anlaşma tutanağı hazırlanır. Bu tutanakta kazanın sebebi ve mevcut durumu şekil/fotoğraf ile tespit edilir. Taraflar ve şahit var ise imzalanır. Ancak; kazaya karışan araçlardan Kamu Araçları varsa ya da yaralama olmuş ise anlaşma olmaz, muhakkak trafik zabıtasına ihtiyaç duyulacaktır.
Trafik kazası
ile ilgili davalara Trafik mahkemelerince bakılır. Trafik mahkemelerinin bulunmadığı
yerlerde Sulh Ceza Mahkemesince bu davalara bakılır. Doğrudan doğruya
sigortacıya karşı dava açıldığı gibi hukuk mahkemesine de dava açılabilir.
Sorumluluğunuz
İşlettiğiniz bir motorlu araçla bir kişinin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebep olursanız motorlu aracın işleteni olarak bu zarardan sorumlu olursunuz.
Yaralamalı trafik kazasında yapılması gerekenler
* Araç sürücüsü iseniz trafik için ek bir tehlike yaratmayacak şekilde durmak, trafik güvenliği için ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazları koymak ve gereken tedbirleri almakla,
* Trafiği, can ve mal kaybını etkileyen, ölümlü, yaralamalı veya hasarlı kazalarda sorumluluğun belirlenmesine yarayacak iz ve deliller dahil, kaza yerindeki durumu değiştirmemekle,
* Olayın tarafları olarak, istendiğinde birbirimize kimlik bilgileriyle adresleri vermek, sürücü ve kayıt-tescil belgeleri ile sigorta poliçelerini göstermek, bunlara ait tarih ve sayılarını vermekle,
* Olayı, yetkili ve görevlilere bildirerek (154 Alo Trafik), Trafik Ekibi gelinceye kadar veya görevlilerin iznini almadan kaza yerinden ayrılmamakla,
* Başında sahibi veya sorumlusu bulunmayan motorlu araç, taşınabilen veya taşınmayan mal ve mülke zarar vermeniz durumunda aracın, mal veya mülkün ilgilisini bulmakla,
* Bulunmadığı
takdirde araçların ve zarar verilen diğer şeylerin görülebilen ve uygun
yerlerine düşmeyecek, kaybolmayacak şekilde yazılı bilgi bırakmakla,
Araç çarpıp kaçmalar durumunda yapılması gerekenler
Çarpıp kaçan aracın plakasını alınız, en yakın polis karakoluna müracaat ediniz. Karakolun düzenleyeceği tutanak ile karşı tarafın sigortasından zararınızı tazmin edebilirsiniz.
Aracım çalınmalarında yapılması gerekenler
En kısa sürede aracınızın çalındığı bölgeden sorumlu polis karakoluna müracaat etmeniz gerekmektedir.
Ceza puanı sorgulama
www.egm.gov.tr adlı Emniyet Genel Müdürlüğümüz web sitesinden ceza puanınızı öğrenebilirisiniz.
Vergi borçları
www.gelirler.gov.tr adlı Gelirler genel müdürlüğü web sitesinden aracınızın vergi borcunu öğrenebilirsiniz.
Kaza tespit tutanağı
Kaza tespit tutanakları sigorta şirketlerinden dağıtılmaya başlandı. Tutanak formları ayrıca ‘tramer.org.tr’ ve ‘egm.gov.tr’ adreslerinden de indirilebilmekte ve formlar fotokopiyle çoğaltılabilmektedir.
Maddi hasarlı trafik kazalarında, durumun kayıt altına alınması için kazaya karışan taraflarca ortak olarak bir kaza tespit tutanağı hazırlanması gerekmektedir. Sigorta işlemleri için de önem taşıyan bu tutanakta kazaya dahil olan her iki tarafın da görüşlerinin yazılı beyanı şarttır.
Tutanağın hazırlanması sırasında istenen bilgiler her iki araç sürücüsü tarafından 2 nüsha olarak eksiksiz ve ayrı ayrı doldurulmalı ve tutanakta her iki sürücünün de imzasının olması gerekmektedir. Bu tutanağın yanı sıra kazayı çeşitli açılardan görüntüleyen fotoğrafların çekilmesi de faydalı olacaktır.
Kaza tespit tutanağının tarih, saat ve adres bilgilerinin yanı sıra; sürücü bilgileri, araç bilgileri ve trafik sigortası poliçe bilgileri alanlarında yer alan sürücüye ait kimlik bilgileri, araç bilgileri ve trafik sigortası bilgileri her iki araç ve sürücü için de doldurulmalıdır. Devamında 7. maddede listelenen kusurlardan birini veya bir kaçını yapan aracın tarafına çarpı işareti (X) konmalıdır.
Kaza anını görsel olarak belgelemek, araçların hasar gördüğü bölümleri işaretlemek için 9 ve 10. maddelerdeki aracın ilk darbe aldığı yer alanları doldurulmalı ve her iki sürücünün de 11. maddede kazayı yazılı olarak kendi ağızlarından anlatması gerekmektedir. Tutanak formu, iki nüsha olarak doldurulduktan sonra her iki sürücü tarafından imzalanır.
Ehliyet Ve Sigorta Şartı: Trafik kazası yaptığınızda karşı tarafla anlaşıp aracınızı çekmeden mutlaka ehliyet ve trafik sigortası kontrolü yapın. Kazaya karışan araçların kesinlikle zorunlu trafik sigortası poliçelerinin olması gerekiyor.
Tutanağa Kusur Oranı Yazmayın: Tutanağa yalnızca kazanın oluş şeklini yazın, kusur oranı yazmayın. Kroki çizmeyi ve kazanın nasıl olduğunu anlatan görüşleri yazmayı unutmayın.
Fotoğraf Çekmeyi Unutmayın: Arabanızda bir fotoğraf makinesi bulundurun. Ya da cep telefonu kamerası ile tespit yapın. Kaza yaptığınızda aracınızı boş alana çekmeden farklı açılardan fotoğraflarını çekin.
Ne Kadar Çok Bilgi, O Kadar Hızlı Çözüm: Tutanaklarda yer alan görgü tanığı bölümünü kazayı gören kişilerin ifadeleri doğrultusunda doldurun. Tutanakta yer alan fazla bilgi, işlemlerinizin hızlı yürümesini sağlayacaktır.
İlk Başvuru Sigorta Şirketlerine: Kaza yapan taraflar, kazanın oluş şeklini birlikte tutanağa yazıp mutlaka imzalayacak. Tutanak hazırlandıktan sonra çekilen fotoğrafla birlikte karşı tarafın trafik sigortası veya kasko sigortası şirketine başvuru yapmalıdır.
Süre Kısıtlaması Yok Ama…: Tutanağın taraflarca sigorta şirketlerine ulaştırılmasında zaman açısından bir kısıtlama bulunmuyor ancak tutanak ne kadar hızlı ulaştırılırsa o kadar çabuk sonuçlanır.
Tutanaklar
Zamanında Gönderilmesi Hata Farklılıklar: Kaza sorumluluk
değerlendirmesi TRAMER sisteminden yapılacak. Tutanağı zamanında TRAMER’e
iletmeyen sigorta şirketi, tutanağı gönderen şirketin belirlediği oranları
kabul etmiş olacaktır. İlk başvuruyu alan sigorta şirketleri, en geç 1 gün
içinde tutanağı elektronik ortamda Trafik Sigortaları Bilgi Merkezine (TRAMER)
iletecek. Sigorta şirketleri, TRAMER vasıtasıyla 3 iş günü içinde kaza krokilerini
de dikkate alarak, tutanak çerçevesinde yüzde sıfır ile 100 arlığı oranlarına
göre kaza sorumluluk değerlendirmesi yapacak. Sigorta şirketlerinin kaza
sorumluluk değerlendirmesinde farklı sonuçlara ulaşılırsa, kaza tutanağı TRAMER
bünyesindeki Tutanak Değerlendirme Komisyonu’na sunulacak. Komisyon, 3 gün
içinde tutanak ve fotoğrafları inceleyerek hata paylarını kesin olarak
belirleyecek.
Bu Tür Kazalarda Tutanak Tutmayın
Sürücülerin aralarında tutanak düzenleyerek anlaşamayacakları ve trafik ekibi çağırmaları gereken zorunlu durumlar ise şöyle:
• Sürücü ehliyetsiz araç kullanılıyorsa veya yetersiz ehliyetle ile araç kullanılıyorsa
• Sürücünün yaşı küçükse
• Sürücüde alkol veya akıl sağlığı şüphesi varsa
• Kazaya karışan araçlardan biri veya daha fazlası kamu kurumlarına ait ise
• Kamu kurumlarına ait eşyada zarar meydana gelirse
• Kazada sadece 3. kişilere ait eşyalara zarar gelirse
• Kazaya karışan araçlardan birinin veya birkaçının trafik sigortası yok ise
• Trafik kazası ölüm ve/veya yaralanma ile sonuçlanmışsa,
Trafik zabıtasının işlem yapması beklenir. ilk yardım vb. durumları hariç, olay yeri, araç ve ölü şahıslarla ilgili hiçbir şey yapılmaz. Kendiniz için olay yerini olumsuz etkilemeden görüntü alabilirsiniz.
Trafik Sigortasından Tazminatı Nasıl Alacağım? Şahıslara veya araçlara çarpan aracın faili meçhul ise veya aracın sigortası yoksa bütün hastane masraflarını cebinizden yapmışsanız faturayı Garanti Sigorta Fonu talep ederek almanız mümkündür.
Kaza geçiren vatandaş hastane masraflarını faturalı olarak Türkiye Sigorta Reasürans Şirketleri Birliği’ne iletecek. Bunun için birliğe, 0-212-324-19-50 nolu telefondan veya http://www.tsrsb.org.tr/ adresinden ulaşılabilirsiniz.
Türkiye’nin her yerinden başvuru aynı şekilde yapılacaktır. Gerekli belgeler ise hastane faturası, ikametgah senedi, nüfus cüzdan örneği, trafik zaptı ve imza beyanı. Belgeleri inceleyen birlik, vatandaşın verdiği banka hesap numarasına parayı yatırıyor.
Trafik Kaskosu
Karşı tarafın aracınıza zarar vermesi halinde yapmanız gerekenler
Olay yerine en yakın trafik ekiplerini çağırmalı ve kaza tespit tutanağı tutturmalısınız. Trafik zaptının tutulmasından sonra trafik poliçenizin, ruhsatınızın ve ehliyetinizin kopyalarını diğer araç sahibine vermeli ve o sürücünün trafik poliçesinin, ruhsatının ve ehliyetinin kopyalarını da siz almalısınız.
Hasar dosyanızın açılması için sigorta şirketine teslim edilmesi gereken belgeler; Kazaya karışan sürücülerin trafik poliçesi, ruhsat ve ehliyet kopyaları, Trafik kazası tespit tutanağının aslı, Kazaya karışan sürücülerin alkol raporları,
Aracınızda birden fazla hasar olursa hasar tazminatı alabilir misiniz?
Kasko hasarlarında sıkça karşılaşılan ve genelde sigortalıların büyük sorunlar yaşamalarına neden olan durumlardan birisi de birden fazla hasarı olan araçlarla ilgili yapılan tazminat talepleridir. Aracıyla çeşitli tarihlerde küçük de olsa kaza yapmış ancak sigorta şirketine hasar ihbarında bulunmamış sigortalılar, bu hasarları toplu olarak tazmin etmek istediklerinde, olumsuz sonuçlarla karşılaşabilmektedirler.
Hasar meydana geldikten sonra hasarın ihbar edilmesi için belli bir süre vardır. Kasko Poliçesi Genel Şartlarında bu süre açıkça belirtilmiştir. Genel Şarta göre ‘‘Rizikonun gerçekleştiğinin öğrenilmesinden itibaren en geç 5 iş günü içinde hasarın sigorta şirketine bildirilmesi’’ şarttır. Bu sürede ihbarı yapılmayan ve dosyası açılmayan hasarlar, ihbar sorumluluğu yerine getirilmediği için değerlendirilmeye alınmamakta ve hasar ödemeleri reddedilmektedir.
Yukarıdaki nedenlerle hasar ihbar süresine dikkat edilmesi gerçekten çok önemlidir. Aracın farklı yerlerinde farklı tarihlerde meydana gelen birden fazla hasar aynı anda onarıma alındığında, hasar tutarı çok fazla artabilmektedir. İlk hasarda zamanında tarafımıza ihbar yapılarak aracın hasarının tazmin edilmesi sağlanırsa aracın tamirine ilişkin parça veya işçilik tazminat tutarı son hasardan sonra çıkacak tutardan daha az olacaktır. Bu durum sigorta şirketlerine haksız yere bir maliyet yüklediğinden toplu olarak talep edilen hasarlar reddedilmekte ve ihbar süresinde bildirilmişse, sadece son hasar ödenmektedir.
“Zamanında hasar
ihbarında bulunmayan ve toplu olarak ihbarda bulunarak tazminat talep eden
sigortalılar sigorta şirketleri tarafından haksız olarak değerlendirildiği için
hasar tazminatlarını alamazlar.” Siz de bu tür olumsuzluklarla karşılaşmamak
için 5 işgünü içinde sigorta şirketinize hasar ihbarında bulunmaya özen
göstermelisiniz.
Bir kaza durumunda ne yapmalısınız
Kaza anında yapmanız gereken işlemleri bilmeniz hem sıkıntı yaşamamanız hem de hasarınızı eksiksiz ve zamanında almanızı sağlar. Bir kaza halinde yapmanız gereken işlemler aşağıdaki gibidir: Kaza yerinde aracın konumunu değiştirmeden trafik polisini aramalı, kaza zaptı tutturmalı ve alkol raporu almalısınız. Kaza yeri jandarma sınırları içindeyse en yakın jandarma karakoluna haber vererek ifade vermeli ve görgü tespit tutanağı tutturmalısınız. Kazaya başka bir araç da karışmış ise, o araca ait trafik poliçesinin fotokopisini ve sürücüsünün ehliyet ve ruhsat fotokopisini almalısınız. Araç çalışmıyorsa, çekici için şirketinizi aramalı en yakın servise aracınızın çekilmesini sağlamalısınız. Hasar dosyası için gereken aşağıda belirtilen evrakları hazırlamalısınız ve ilgili servise teslim etmelisiniz.
Aracınıza park halindeyken çarpılırsa ne yaparsınız
Deneyimlerimize göre sigortalıların en sık karşılaştığı hasar şekillerinden birinin de park halinde meydana gelen hasarlar olduğunu görüyoruz. Birçok sigortalı bu durumda ne yapacağını bilmez ve yanlış hasar işlemleri nedeniyle hasarını alamaz ya da sıkıntı yaşar. Bu nedenle, aracınızın park halindeyken bir hasar görmesi halinde, yapmanız gereken işlemleri bilmeniz, hem sıkıntı ve problem yaşamamanızı hem de hasarınızın eksiksiz alınmasını sağlar.
Bedeni hasarlarda ne yapılmalıdır
Karayolları Trafik Kanunu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası), poliçede belirtilen aracın kullanımı sırasında, bir kimsenin ölümüne, yaralanmasına veya üçüncü şahıslara ait malların zarara uğramasına sebebiyet verildiği durumlarda devreye girer. Trafik sigortası böyle bir durumda aracın kullanıcısına düşen hukuki sorumluluğu, Hazine Müsteşarlığı’nca saptanmış ve poliçede belirtilmiş sigorta limitlerine kadar temin eder. Anlaşılacağı üzere bu teminat sadece araç, bina, bariyer, trafik lambası vb. maddi zararları değil, olası bedeni zararları da kapsamaktadır.
Peki, aracın kullanılması sırasında sürücünün kusuru nedeni ile bir kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmesi halinde neler yapılması gerektiğini biliyor musunuz?
Artık hepimizin bildiği gibi trafik kazalarında trafik kazası tespit tutanağının bulunması hasarın tazmini için mutlaka gerekmektedir. Bu durum yaralamalı kazalar için de geçerlidir. Çünkü aracı kullananın kusuru olmadan meydana gelen bir yaralanma olayında trafik poliçesinden herhangi bir talepte bulunulamaz. Aracı kullananın kusur durumunu da ancak tutulacak zabıt ile görmek mümkün olmaktadır. Trafik kazası tespit tutanağı ile birlikte sürücünün alkol durumunu gösteren rapor, aracın ruhsat örneği ve sürücünün ehliyetinin de ibraz edilmesi şarttır. Diğer yandan yaralanan kişinin tedavi giderlerini gösteren faturalar, hastane/doktor raporları ve eğer maluliyet söz konusu ise iş gücü kaybı oranını gösteren hastane heyet raporunun da tazminat talebinde ibrazı zorunludur.
Aracı kullananın kusuru ile meydana gelen bir trafik kazasında, kusurlu kullanıcıya ait araçta bulunan üçüncü şahısların uğrayacağı bedeni zararlar teminat kapsamındadır
Otomobiliniz çalınırsa ne yapmalısınız
Son günlerde en sık karşılaştığımız olayların başında otomobil hırsızlığı gelmektedir. Bu durumda sigortalılar otomobillerinin çalınmasının şaşkınlığını ve üzüntüsünü yaşarken hasar prosedürleri içinde ne yapacağını bilemez durumdadır. Bu nedenle, otomobilinizin çalınması halinde yapmanız gereken işlemleri bilmeniz, hem sıkıntı yaşamamanızı hem de hasarınızı tam ve zamanında almanızı sağlar.
Peki, otomobilinizin çalınması halinde ne yapmalısınız? İşte yapmanız gereken işlemler…
1. Otomobilinizin çalındığını fark ettiğiniz an, mümkün olan en kısa sürede size en yakın karakola giderek müracaat etmeli ve hırsızlık tutanağı tutturmalısınız.
2. Otomobil hırsızlığında yasal bekleme süresi 30 gündür. Bu süre içinde otomobil bulunamaz ise;
Otomobilin bulunamadığını kasko şirketine bildirmelisiniz.
Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER):Trafik
Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) araçlarla ilgili kayıtları tutmaktadır.
Özellikle ikinci el araba alım işlerinde arabanın temiz kağıdı niteliği olankaza
yapıp yapmadığı, hasar oranı, trafiğe çıkış yeri ve plaka değişikliği gibi
bilgileri talep edene vermektedir. İhtiyaç olması halinde telefonla mesaj
atması yeterli olacak. HASAR yazıp boşluk bırakarak aracın plakasını girdikten
sonra 5664’e kısa mesaj olarak gönderildiğinde aynı telefona araçla ilgili
bilgiler gelmektedir.
[1] Mustafa KAYGISIZ, Ölümlü-Yaralamalı Kazalarda Gerçek Sürücünün Tespiti ve Karşılaşılan Sorunlar, Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu Ve Kamu Güvenliği, 10.05.2010
Mustafa KAYGISIZ, Trafik Kazalarında Bir Sorun Olan Kusurun Derecelendirilmesi Problemi, Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu Ve Kamu Güvenliği, 12.05.2011
